Afgelopen dagen ben ik op uitnodiging van een klant mee op reis door China. We hebben onder meer zijn fabriek bezocht en enkele ondernemers gesproken en ondertussen kijk ik mijn ogen uit hoe internet in het dagelijks leven van de Chinezen is ingeburgerd. In de metro van Beijing is er niemand die niet op zijn of haar telefoon kijkt, dat niet zo gek is als je bedenkt dat je in de metro gewoon 4G verbinding hebt (in december was ik in Londen, daar kennen ze dat nog niet). Alle Chinezen hebben de hele dag de smartphone in hun handen en regelen hiermee alles. Betalen via je smartphone is dagelijkse praktijk, alles wat je nodig hebt kun je bestellen via een app als WeChat en zaken doe je via online platforms als Alibaba.

Betalen met je smartphone

In Nederland zijn we met stappen bezig om betalen via je smartphone ingeburgerd te krijgen. De koppeling met mobiel iDEAL en apps van banken wordt nu gemaakt, maar in China is het de eenvoud die maakt dat het door veel mensen al is geadopteerd. Ik heb een aantal dagen meegelopen met een Chinese ondernemer die mij heeft laten zien hoe het hier bijvoorbeeld werkt met WeChat pay. Je gaat naar een winkel, je koopt je spullen, je scan een QR-code en je geeft akkoord in de app. Na een akkoord via je smartphone zijn de spullen betaald. Niet alleen in de grote winkels, maar juist ook bij de kleine winkeliers en standjes op straat.
Op de foto zie je een voorbeeld van een standje in een drukke winkelstraat in Xi’an. Geen enkel standje heeft een kassa of betaalapparatuur, maar slechts twee uitgeprinte plaatjes met QR-codes (rood omcirkeld) zijn voldoende. Eentje van Alipay en eentje van WeChat pay. Je koopt je product, je scant de code, je toetst het bedrag in en je drukt op ‘betalen’. Hierna laat je de bevestiging zien op je scherm aan de verkoper en het is klaar: de verkoper heeft het geld ontvangen op zijn rekening.
Toen ik de ondernemer vroeg hoe het toch kan dat deze manier van betalen zo is ingeburgerd, gaf hij aan dat het zeer interessant wordt gemaakt om dit te gebruiken. Als consument krijg je korting als je via je smartphone betaalt. Als winkelier krijg je een provisie als je het mogelijk maakt dat je klanten via hun smartphone kunnen betalen. Waarom doen ze dat? Omdat het gebruik daarmee direct landelijk is gegaan. Dus geen pilot of uitproberen in een bepaalde winkelketen, maar gewoon direct uitrollen in het hele land met de gedachte “Je bent gek als je het niet gebruikt”.

Bestellen met één druk

Ook het bestellen van producten online gaat hier veel verder dan bij ons. Boodschappen online bestellen kennen we inmiddels, maar via de platformen als WeChat en Alibaba is het mogelijk om alles te kopen wat je wilt. Speciale diensten halen de producten vervolgens voor je op bij de juiste winkel en tegen bijbetaling van een euro wordt het thuisbezorgd. Alles, altijd en snel.
Ook deelfietsen zijn overal te verkrijgen. Je scant de QR-code met je app, je betaalt via AliPay of WeChat pay en het slot gaat open. De fietsen kun je vervolgens ook overal weer neerzetten en op slot zetten. Klaar. ’s Avonds worden de deelfietsen verspreid over de hele stad weer opgehaald en neergezet op diverse hotspots, zodat iedereen er de volgende dag weer gebruik van kan maken. Je merkt dat niemand meer een fiets koopt, maar gebruik maakt van deze systemen. Delen van diensten en gebruik in plaats van bezit is in China al stappen verder. Overigens werkt dit nog niet met auto’s heb ik me ook laten vertellen; daarin blijft China hetzelfde als Nederland, het bezit van een auto is hier nog steeds een groot goed.

Slimme connectie met QR-codes

Even een koffie bij de Starbucks (ook die groeit in China) en op de bon een QR-code. Navraag leert dat je met deze code de bon eenvoudig online kunt raadplegen en vervolgens naar je e-mailadres of WeChat account kunt sturen. Hoe eenvoudig is dat? Geen gedoe meer met bonnetjes die je moet bewaren voor de garantie of dat je thuiskomt van de supermarkt en het bonnetje mist om een product terug te brengen. Eenvoudig via een QR-code digitaal in je mailbox.
Het gebruik van QR-codes is in China veel meer van de grond gekomen dan bij ons. Waar in Nederland het soms wordt ingezet bij marketing uitingen om snel een site adres te kunnen raadplegen, is het hier dé connectie tussen online en offline. Het betalen van je producten, het digitaal ontvangen van je bonnetje, het toevoegen van een vriend aan WeChat, het overmaken van geld naar een ander… alles gaat hier via een QR-code. Scannen, drukken en klaar.

Data en privacy

De hoeveelheid persoonlijke data die in China wordt opgeslagen is onvoorstelbaar groot. WeChat en Alibaba domineren het online landschap en weten alles van jou als persoon. Sterker nog, de Chinese overheid is deels eigenaar van deze bedrijven (zoals van veel bedrijven) en kijkt dus over de schouders mee. Ik heb hierover gesproken met enkele Chinezen en zij geven aan dat ze dit niet erg vinden. Privacy is hier veel minder een issue dan bij ons. Immers, waarom zo bezig zijn met je eigen privacy, als het gaat om bijna 1 miljard mensen die gebruik maken van dit platform. Het gemak om met deze diensten te kunnen werken gaat boven het gevoel te hebben dat ze alles van je weten. Ergens begrijp ik het ook wel. Ook bij ons geldt dat de grote online platformen waar wij mee werken (Google, Apple, Facebook) heel veel van ons weten en toch maken wij ons druk om zaken als “sleepwet” en “GDPR”. Natuurlijk, eigenaarschap over onze eigen data is een groot goed en moeten we zeker koesteren. Maar het remt ons misschien ook in de snelheid van innovatie. In China gaat het in ieder geval heel snel en ik ben benieuwd hoe ver zij online voorlopen op ons als we 5 jaar verder zijn.
Binnenkort meer over ervaringen die ik in China heb opgedaan.